Uniformitarianisme
Uniformitarianisme - De sleutel tot het verleden
Het uniformitarianisme is een geologische leer. Het stelt dat de geologische processen die wij vandaag de dag waarnemen in het verleden altijd hebben plaatsgevonden op de huidige snelheden en een verklaring kunnen zijn voor alle geologische karakteristieken van de aarde. Het uniformitarianisme neemt dus aan dat de tegenwoordige geologische processen precies hetzelfde verlopen als in het onwaarneembare verleden en dat er in de geschiedenis van de aarde nooit enige catastrofale gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Omdat men gelooft dat de huidige processen alle gebeurtenissen in het verleden kunnen verklaren, is de slogan van het uniformitarianisme: "Het heden is de sleutel tot het verleden".
Uniformitarianisme - Geologische terminologie
Het uniformitarianisme wordt in het gezaghebbende "Glossary of Geology" ("De geologische terminologie") als volgt gedefinieerd: "Het fundamentele principe dat de processen en natuurwetten die tegenwoordig plaatsvinden en de aardkorst veranderen in de volledige geologische geschiedenis op dezelfde regelmatige manier en in essentie met dezelfde intensiteit hebben plaatsgevonden, en dat geologische gebeurtenissen in het verleden kunnen worden verklaard aan de hand van fenomenen en krachten die tegenwoordig waarneembaar zijn; het klassieke idee dat 'het heden de sleutel tot het verleden is'". (Robert Bates en Julia Jackson, "Glossary of Geology", 2e editie, American Geological Institute, 1980, pg. 677).
Uniformitarianisme - James Hutton en Sir Charles Lyell
De leer van het uniformitarianisme maakte een aanzienlijke opmars met de publicatie in 1785 van het boek "Theory of the Earth" (oftewel "De theorie van de aarde") van James Hutton (1726-1797). Hutton had een grote invloed op Sir Charles Lyell (1797-1875), die vanwege zijn boek "Principles of Geology" (oftewel "De principes van de geologie", 1830-1833, in drie delen) wordt gevierd als de vader van de moderne geologie. Lyell had op zijn beurt weer een grote invloed op Charles Darwin, die later zijn "Oorsprong der soorten" (1859) schreef. Lyell is verantwoordelijk voor de algemene aanvaarding van het uniformitarianisme onder de geologen in de afgelopen 150 jaar.
Uniformitarianisme - Postgradualisme
Warren D. Allmon schrijft het volgende over het uniformitarianisme: "Maar wat nu steeds meer wordt erkend, is dat Lyell de geologie zogezegd een slecht geneesmiddel voorschreef. Hij overtuigde geologen namelijk van het volgende. Omdat natuurwetten ruimtelijk en temporeel constant zijn en omdat huidige processen geraadpleegd zouden moeten worden voordat wordt teruggevallen op onwaarneembare processen, volgt hieruit automatisch dat alle processen in het verleden moeten hebben gewerkt volgens hun huidige snelheden (dat wil zeggen, de werkelijk waargenomen snelheden). Zijn extreme gradualisme heeft geleid tot talrijke jammerlijke gevolgtrekkingen, waaronder de afwijzing van bewijsbare plotse of catastrofale gebeurtenissen, met als enige reden dat deze gebeurtenissen niet op een geleidelijke manier plaatsvonden" ("Post Gradualism", Science, vol. 262, 1 oktober, 1993, p.122).
Uniformitarianisme - Catastrofisme
Het uniformitarianisme wordt, samen met de stratigrafische kolom die door Lyell werd aangenomen op basis van de veronderstelde uniformiteit, wordt weerlegd door geologische kenmerken zoals ontbrekende gesteentelagen, gesteentelagen in de verkeerde volgorde, en fossielen die zich in meerdere sedimentaire gesteentelagen bevinden. Bovendien zijn waargenomen catastrofale gebeurtenissen, zoals de uitbarsting van Mount St. Helen's in 1980, een bevestiging gebleken van het catastrofisme, het tegengestelde van het uniformitarianisme. We weten nu dat catastrofes een belangrijke rol hebben gespeeld in de geologische kenmerken die we tegenwoordig kunnen waarnemen.
