Creationisme en de Bijbel

Creationisme en de Bijbel - Feilbaar of onfeilbaar?¹
De evolutietheorie wordt alom verkondigd als een vaststaand wetenschappelijk bewezen feit. In het vorige artikel (Creationisme en wetenschap) is betoogd dat ze echter verre van bewezen is: integendeel, ze is sterk speculatief. Creationistische wetenschappers willen oorsprongstheorieën opstellen, reconstructies van het verleden, die rekening houden met de Bijbelse gegevens over de geschiedenis van de aarde. Tevens trachten ze de claims van de seculiere wetenschap te weerleggen.

Maar is dat eigenlijk niet gevaarlijk? Ben je dan niet biblicistisch of fundamentalistisch bezig? En wil je dan eigenlijk niet bewijzen dat ‘de Bijbel toch gelijk heeft’? En als zo’n theorie dan later toch onjuist blijkt, gaat dan niet ook je geloof wankelen?

Het geloofsuitgangspunt van de atheïstische wetenschap is dat God en de Bijbel geen rol mogen spelen in onze verklaring van de wereld en de oorsprong daarvan. Christenen hebben een ander geloofsuitgangspunt: Gods openbaring geeft ons betrouwbare kennis, betrouwbaarder dan ons verstand. God zelf heeft ons als Ooggetuige verteld hoe de oorsprong van deze wereld was. De tegenstelling tussen een christen en een niet-christen is dan ook ten diepste niet die tussen geloof en wetenschap, maar die tussen geloof en geloof.

De verschillende geloofsuitgangspunten van de seculiere en de Bijbelgetrouwe oorsprongswetenschap worden, in wetenschappelijke termen, ‘vooroordelen’ genoemd. Deze functioneren als het ware als een soort bril waardoor men naar de harde feiten, de ‘sporen van gebeurtenissen uit het verleden’, kijkt, gegevens selecteert, bewijzen zoekt, en theorieën bouwt. Vanuit zijn Bijbels ‘vooroordeel’ zal een christen anders naar het verleden van onze planeet kijken en een andere reconstructie van de geschiedenis proberen te bouwen. En daarbij gaat het opnieuw niet over geloof tegenover wetenschap, maar om het ene wetenschappelijke model tegenover het andere wetenschappelijke model.

Creationisme en de Bijbel - Onderzoeken met Gods Woord
Bijbelse en wetenschappelijke argumenten leiden tot een dubbele overtuiging. In de eerste plaats dat de aardlagen op de continenten niet in miljoenen jaren zijn ontstaan; in de tweede plaats dat de volgorde van de fossielen niets zegt over macro-evolutie. Deze overtuiging roept direct de vraag op: welk verhaal vertellen die aardlagen en fossielen dan wel? Is het mogelijk om het ontstaan te verklaren van het totale archief van fossieldragende aardlagen binnen de korte Bijbelse chronologie? Met deze vragen begeven we ons op creationistisch erf.

Nu bestaat er onder christenen een grote terughoudendheid ten aanzien van het creationisme. Er zijn inderdaad voorbeelden van biblicistisch en fundamentalistisch Bijbelgebruik, die ons terecht huiverig maken. Ds. van der Jagt heeft nog onlangs de kern hiervan uiteengezet: men beroept zich soms wel op Gods Woord, maar de Bijbelteksten worden gelezen alsof ze antwoord geven op allerlei wetenschappelijke vragen². Daarbij worden ze echter uit hun verband gehaald, en isoleert men ze uit het geheel van de Schrift, waarin God ons allereerst heilshistorie openbaart.

Echter, met het aanwijzen van het verkeerde gebruik van de Bijbel in de wetenschap zijn we niet klaar. Belangrijker is de vraag wat een goede, Bijbels verantwoorde manier van omgaan is met historische gegevens uit de Schrift bij ons wetenschappelijk onderzoek.

Aan welke criteria moet het onderzoek van Bijbelteksten voldoen, wil men er op een goede manier mee omgaan in wetenschappelijk onderzoek en theorievorming?

• Voorop moet staan dat de Bijbel geschreven is met het oog op de heilshistorie. Niet het verschaffen van wetenschappelijke gegevens, maar Gods omgang met de mensen en Zijn gang door de geschiedenis is de boodschap van de Bijbel. Iedere tekst zal dan ook zorgvuldig geëxegetiseerd moeten worden, om te zien wat in dat kader de boodschap ervan is.
• Daarbij moet er rekening mee gehouden worden dat de Bijbel geen wetenschappelijke taal spreekt, maar de beschrijvende taal van de alledaagse waarneming. In de dagen van Galileï werd dat door de kerk uit het oog verloren. Wanneer er bijvoorbeeld in de Bijbel staat ‘Zon sta stil’ (Jozua 10:12), dan wordt er geen wetenschapstaal gesproken waaruit men kan afleiden dat de zon dus normaliter beweegt, en al helemaal wordt er geen foute wetenschappelijke mededeling gedaan. Er wordt waarnemingstaal gesproken, net als wij doen wanneer we zeggen dat de zon onder gaat.
• Terecht wordt dus gezegd dat de Bijbel geen wetenschappelijk handboek is. Ze geeft geen antwoord op onze huidige wetenschappelijke vragen. Hoewel ze echter over de natuur en de natuurgeschiedenis geen uitputtende informatie verschaft, geeft ze wel betrouwbare informatie. Dit geldt ook als het gaat om beschrijvingen van vroegere gebeurtenissen zoals die staan beschreven in Genesis 1-11. De Bijbel biedt dus wel degelijk, zij het ‘zijdelings’ en terloops, feitelijke gegevens over de geschiedenis van de aarde, de mensheid en de natuur.³
• Vanuit dit geloofsuitgangspunt kan men vaststellen welke ‘basisgegevens’ dit oplevert voor onze kennis van de geschiedenis van de aarde en van de mensheid. Deze dienen vervolgens als een Bijbels raamwerk, als ‘voorwetenschappelijke uitgangspunten’ bij het wetenschappelijk werk.

Op dit punt moet een duidelijke streep getrokken worden. Tot zover gaat het om geloofsaannames, om het zekere weten dat de Bijbel ons verschaft. Deze kennis staat niet ter discussie. Hierna begint het wetenschappelijke werk: het analyseren en interpreteren van natuurhistorische gegevens binnen het kader van de Bijbelse voorkennis.

Read Creationisme en de Bijbel Page 2 Now!

^[1] Dit artikel werd geschreven door W.A.M. von Lindheim - Westerink en eerder gepubliceerd in Nader Bekeken (Jaargang 17, nummer 12, december 2010). Met toestemming gebruikt en waar nodig aangepast voor internetpublicatie.

^[2] Nader Bekeken, jaargang 16 no 6, juni 2009 pg 166.

^[3] “Er is veel niet geopenbaard. Dat moet ons er niet toe verleiden om te veronderstellen dat de schepping anders geweest is dan de dingen die wél geopenbaard zijn... Het Woord van God spreekt naar zijn aard. Naar zijn aard is het niet uitputtend. Het is wel betrouwbaar.” J.W. van der Jagt, Nader bekeken, Jaargang 16 no 6, 2009, pg 169.

Pagina vertalingen

Help dit vertalen